Weer en wind I

december 2019

In de gevarieerde tentoonstelling Weer en wind in Singer Laren laten kunstwerken je allerlei verschillende weersomstandigheden zien.

Vaak is een wat langduriger observatie nodig voordat je het afgebeelde weer – wind, regen, storm, vorst – ook echt kunt voelen. Het duurt dan even voor je wordt opgenomen in de wereld van het kunstwerk. Soms wil ik dat ook eigenlijk niet, zoals wanneer er schipbreuk dreigt op een schilderij van Hendrick Cornelisz. Vroom. Het gaat me ook niet makkelijk af bij de felgekleurde stukken van de Groninger schildersgroep De Ploeg.

Daarentegen hoor ik graag het water klotsen in een riviergezicht van Jan van Goyen, alsof ik in een bootje op het water zit, net als die figuurtjes op het schilderij. Heel direct voelbaar vind ik ook de windvlaag in een pastel van Isaac Israels van het Dapperplein in Amsterdam. Enkele schijnbaar onbestemde kringels van krijt dragen bij aan het winderige effect van het tafereel. Alsof die kringels iets verbeelden wat je eigenlijk niet kunt zien, een draaikolkje van wind, of iets dat net is weggewaaid.

Isaac Israels, Windvlaag op het Dapperplein in Amsterdam, ca. 1895, krijt op papier, Rijksmuseum, Amsterdam
Isaac Israels, Windvlaag op het Dapperplein in Amsterdam, ca. 1895, krijt op papier, Rijksmuseum, Amsterdam. Te zien in Singer Laren t/m 5-1-2020

Je verplaatsen in de wereld van het kunstwerk is wat ondermeer gebeurt bij de kunstkijkmethode Art-Based Learning (ABL). Ik begeleid ABL-sessies met kleine groepen en zelfs voor mensen individueel. Zie mijn website kunst-en-kijken.nl.

Weer en wind II

december 2019

De tentoonstelling Weer en wind in Singer Laren wordt verlevendigd met poëzie uit heden en verleden. Boven, naast of onder de kunstwerken staan beginregels van gedichten die uitdrukking geven aan weersgesteldheden.

Dat deed me denken aan een roman die ik laatst las, Kleine Inez van Reinier van Genderen Stort (1886-1941). Die had ik uit een stapel oude boeken gevist. Het is een merkwaardig naturalistisch verhaal dat al ouderwets moet hebben aangedaan in 1925, het jaar waarin het voor het eerst verscheen. Het gaat om een jongeman die zijn ware afkomst ontdekt en daaruit drastische consequenties trekt voor zijn toekomst. Ondanks de ouderswetsigheid werd het boek achtmaal herdrukt; ik las de zevende druk, een Salamanderpocket uit 1959. Het bijzondere aan het boek zijn de schitterende zintuiglijke beschrijvingen van de natuur en van verschillend weer. Zoals deze:

“Eens volgde hij een beek, die nu eens helder en dartel als een bergstroom voorbij snelde, dan weer zich verwijdde en vertraagde tot een poel, waarin donkergroene waterplanten gelijk bossen scholen. Het was voorjaar en ternauwernood enige dagen stond het bos in zijn volle luister. […] De vogels sloegen en schalden, terwijl een vroege nachtegaal, aarzelend beginnend, telkens uitbrak in stortvloeden van melodijen, die hem verrukten en toeven deden.”

Zo kunnen beeld en geluid in woorden worden omgezet. Een barokke stortvloed in dit geval. Doorgaans is de manier waarop we met Visual Thinking Strategies (VTS) woorden geven aan wat we zien iets bondiger. Lees meer over hoe ik groepen hierin begeleid op mijn website kunst-en-kijken.nl.