juni 2019
Twee wonderschone tentoonstellingen waren er te zien over ontwerpers van Nieuwe Kunst aan het eind van de 19de en de eerste decennia van de 20ste eeuw.
In Museum Meermanno was er De bijzondere band, over C.A. Lion Cachet (1864-1945), Gerrit Willem Dijsselhof (1866-1924) en Theo Nieuwenhuis (1866-1951). Zij ontwierpen boekbanden, affiches, brochures, oorkonden en dergelijke voor uitgevers en particulieren. De tentoonstelling toonde daar vele voorbeelden van, waaronder zeer kostbare prachtwerken, speciaal gemaakt voor koningin Emma, koningin (eerst prinses) Wilhelmina en prins Hendrik. Ook ontwierpen de kunstenaars meubels in opdracht van de kunsthandel Van Wisselingh, waar ze een gezamenlijke werkplaats hadden.
In het TextielMuseum is er een mooie presentatie over Chris Lebeau (1878-1945), ontwerper van textiele artikelen als damasten tafelkleden en servetten en trijpen gordijnen en stoelbekleding. Een film uit 1935 over een van de damastfabrieken die met Lebeau werkten, de firma E.J.F. van Dissel & Zonen uit Eindhoven, laat zien hoe damast werd geweven en gebruiksklaar gemaakt. De fabriek had specialisten in dienst die ontwerpen als die van Lebeau konden vertalen in weefpatronen.
De kunstenaars in beide tentoonstellingen baseerden hun ornamenten op voorbeelden uit de levende natuur – planten en dieren. Lion Cachet deed dat door de doorsneden van kolen, bloemen en bloeiwijzen te tekenen en daarmee te stapelen. Zo ontstond een zich herhalend patroon, vaak symmetrisch. Vooral rodekool leende zich daar goed voor. De andere kunstenaars in beide tentoonstellingen brachten het natuurlijke uiterlijk van bladeren en bloemen, vissen of vogels terug tot hun grondvorm door ze binnen een geometrisch stramien te passen. De zo ontstane gestileerde vormen konden eveneens door herhaling tot een patroon worden opgebouwd. In beide tentoonstellingen lagen dezelfde leerboeken uit het begin van de vorige eeuw, waaraan je kon zien hoe dat stileren in zijn werk ging.
De toepassing van zulke beginselen bereikte bij de kunstenaars in deze tentoonstellingen een enorme complexiteit. Daarbij valt op dat de sierlijke en complexe patronen van Lebeau’s textielontwerpen een nog strakkere regelmaat en herhaling laten zien dan de ontwerpen voor boeken en ander drukwerk. Dat heeft natuurlijk te maken met de materialen waarvoor de ontwerpen waren bedoeld. Het tafeldamast en woningtextiel hebben een enorm chique uitstraling.
De tentoonstelling Chris Lebeau | Flora en Fauna is nog tot en met 1 december 2019 te zien in het TextielMuseum in Tilburg. De tentoonstelling De bijzondere band in Museum Meermanno in Den Haag is voorbij.